Hafnio

Hafnio
LutecioHafnioTantalio
Zr
  Hexagonal.svg
 
72
Hf
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               

Hf

Rf
Tabla completa • Tabla extendida
Apariencia
Gris acero
Hf,72.jpg
Información general
Nombre, símbolo, número Hafnio, Hf, 72
Serie química Metal de transición
Grupo, período, bloque 4, 6, d
Masa atómica 178,49 u
Configuración electrónica [Xe]4f14 5d2 6s2
Dureza Mohs 5,5
Electrones por nivel 2, 8, 18, 32, 10, 2 (imagen)
Propiedades atómicas
Radio medio 155 pm
Electronegatividad 1,3 (Pauling)
Radio atómico (calc) 208 pm (Radio de Bohr)
Radio iónico {{{radio_iónico}}}
Radio covalente 150 pm
Radio de van der Waals {{{radio_van_der_waals}}} pm
Estado(s) de oxidación 4, 3, 2
Óxido Anfótero
1.ª Energía de ionización 658,5 kJ/mol
2.ª Energía de ionización 1440 kJ/mol
3.ª Energía de ionización 2250 kJ/mol
4.ª Energía de ionización {{{E_ionización4}}} kJ/mol
5.ª Energía de ionización {{{E_ionización5}}} kJ/mol
6.ª Energía de ionización {{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Energía de ionización {{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª Energía de ionización {{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Energía de ionización {{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Energía de ionización {{{E_ionización10}}} kJ/mol
Propiedades físicas
Estado ordinario Sólido
(paramagnético)
Densidad 13310 kg/m3
Punto de fusión 2506 K
Punto de ebullición 4876 K
Punto de inflamabilidad {{{P_inflamabilidad}}} K
Entalpía de vaporización 575 kJ/mol
Entalpía de fusión 24,06 kJ/mol
Presión de vapor 0,00112 Pa a 2500 K
Temperatura crítica  K
Presión crítica  Pa
Volumen molar m3/mol
Varios
Estructura cristalina Hexagonal
N° CAS 7440-58-6
N° EINECS 231-166-4
Calor específico 140 J/(K·kg)
Conductividad eléctrica 3,12·106 S/m
Conductividad térmica 23 W/(K·m)
Módulo elástico 78 GPa
Velocidad del sonido 3010 m/s a 293.15 K (20 °C)
Isótopos más estables
iso AN Periodo MD Ed PD
MeV
172Hf Sintético 1,87 a ε 0,350 172Lu
174Hf 0,16% 2·1015 a α 2,495 170Yb
176Hf 5,26% Estable con 104 neutrones
177Hf 18,60% Estable con 105 neutrones
178Hf 27,28% Estable con 106 neutrones
179Hf 13,62% Estable con 107 neutrones
180Hf 35,08% Estable con 108 neutrones
182Hf Sintético 9·106 β- 0,373 182Ta
Nota: unidades según el SI y en CNPT, salvo indicación contraria.

El hafnio es un elemento químico de número atómico 72 que se encuentra en el grupo 4 de la tabla periódica de los elementos y se simboliza como Hf.

Es un metal de transición, brillante, gris-plateado, químicamente muy parecido al circonio, encontrándose en los mismos minerales y compuestos, y siendo difícil separarlos. Se usa en aleaciones con wolframio en filamentos y en electrodos. También se utiliza como material de barras de control de reactores nucleares debido a su capacidad de absorción de neutrones. Recientemente, se ha convertido en el material utilizado para fabricar los transistores de los procesadores de la conocida marca Intel.

Contenido

Principales propiedades

Es un metal dúctil, brillante, plateado y resistente a la corrosión; químicamente muy similar al circonio. Estos dos elementos tienen el mismo número de electrones en sus capas exteriores y sus radios iónicos son muy similares debido a la contracción de los lantánidos. Por eso son muy difíciles de separar (los procesos geológicos no los han separado y en la naturaleza se encuentran juntos) y no hay otros elementos químicos que se parezcan más entre sí. Las únicas aplicaciones para las cuales es necesario separarlos es en aquellas en las que se utilizan por sus propiedades de absorción de neutrones, en reactores nucleares.

El carburo de hafnio (HfC) es el compuesto binario más refractario conocido, con un punto de fusión de 3.890 °C, y el nitruro de hafnio (HfN) es el más refractario de todos los nitruros metálicos conocidos, con un punto de fusión de 3.310 °C. El carburo mixto de hafnio y tántalo (Ta4HfC5) es el compuesto múltiple con más alto punto de fusión conocido, 4.215 °C.

El hafnio es resistente a las bases concentradas, pero los halógenos pueden reaccionar con él para formar tetrahaluros de hafnio (HfX4). A temperaturas altas puede reaccionar con oxígeno, nitrógeno, carbono, boro, azufre y silicio.

Aplicaciones

El hafnio se utiliza para fabricar barras de control empleadas en reactores nucleares, como las que se pueden encontrar en submarinos nucleares, debido a que la sección de captura de neutrones del hafnio es unas 600 veces la del circonio, con lo cual tiene una alta capacidad de absorción de neutrones, y además tiene unas propiedades mecánicas muy buenas, así como una alta resistencia a la corrosión. Otras aplicaciones:

  • En lámparas de gas e incandescentes.
  • En catalizadores para polimerización metalocénica.
  • Para eliminar oxígeno y nitrógeno de tubos de vacío.
  • En aleaciones de hierro, titanio, niobio, tántalo y otras aleaciones metálicas.
  • En enero de 2007, se anunció como parte fundamental de una nueva tecnología de microprocesadores, desarrollada separadamente por IBM e Intel, en reemplazo del silicio, que es el material de base tradicional.[1][2]
  • Uno de sus derivados, en concreto el óxido de Hafnio posee un índice de refracción intermedio entre el silicio y el aire. Este compuesto se emplea en la transición entre estos dos interfaces en los dispositivos fotónicos de Si, reduciendo de esta manera las pérdidas debidas a reflexiones.

Historia

Se llamó hafnio por el nombre de Copenhague en latín, Hafnia, la ciudad danesa en donde fue descubierto por Dirk Coster y Georg von Hevesy en 1923. Poco después se predijo, usando la teoría de Bohr, que estaría asociado con el circonio, y finalmente se encontró en el circón mediante unos análisis con espectroscopia de rayos X en Noruega.

Se separó del circonio mediante recristalizaciones sucesivas por Jantzen y von Hevesey. El hafnio metálico se preparó por primera vez por Anton Eduard van Arkel y Jan Hendrik de Boer pasando tetrayoduro de hafnio (HfI4) por un filamento caliente de wolframio.

Obtención

Se encuentra siempre junto al circonio en sus mismos compuestos, pero no se encuentra como elemento libre en la naturaleza. Está presente, como mezclas, en los minerales de circonio, como el circón (ZrSiO4) y otras variedades de éste (como la alvita), conteniendo entre un 1 y un 5% de hafnio.

Debido a la química casi idéntica que presentan el circonio y el hafnio, es muy difícil separarlos. Aproximadamente la mitad de todo el hafnio metálico producido se obtiene como subproducto de la purificación del circonio. Esto se hace reduciendo el tetracloruro de hafnio (HfCl4) con magnesio o sodio en el proceso de Kroll.

Precauciones

Es necesario tener cuidado al trabajar el hafnio pues cuando se divide en partículas pequeñas es pirofórico y puede arder espontáneamente en contacto con el aire. Los compuestos que contienen este metal raramente están en contacto con la mayor parte de las personas y el metal puro no es especialmente tóxico, pero todos sus compuestos deberían manejarse como si fueran tóxicos (aunque las primeras evidencias no parecen indicar un riesgo muy alto).

Enlaces externos


Wikimedia foundation. 2010.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Mira otros diccionarios:

  • hafnio — (Hf) Elemento metálico duro, quebradizo, gris plateado, perteneciente al primer grupo de transición. Su número atómico es 72; su peso atómico es 178,49. Diccionario Mosby Medicina, Enfermería y Ciencias de la Salud, Ediciones Hancourt, S.A. 1999 …   Diccionario médico

  • háfnio — s. m. [Química] Elemento químico (símbolo Hf), de número atômico 72 e de massa atômica 178,49 …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • hafnio — s. m. Hf. Elemento químico brillante que se encuentra en los minerales de circonio, usado en reactores nucleares y en los cátodos de los tubos de rayos X …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • hafnio — (De Hafnia, nombre lat. de Copenhague). m. Quím. Elemento químico de núm. atóm. 72. Metal escaso en la corteza terrestre, se encuentra generalmente acompañando al circonio. Dúctil, brillante y de excelentes cualidades mecánicas. Se usa en el… …   Diccionario de la lengua española

  • Hafnio — ► sustantivo masculino QUÍMICA Metal del grupo de las tierras raras, usado en aleaciones para fabricar filamentos de tungsteno. * * * hafnio (de «Hafnia», nombre latino de «Copenhague») m. *Elemento metálico, n.º atómico 72, que se emplea en… …   Enciclopedia Universal

  • hafnio — {{#}}{{LM H19736}}{{〓}} {{[}}hafnio{{]}} ‹haf·nio› {{《}}▍ s.m.{{》}} Elemento químico, metálico y sólido, de número atómico 72, fácilmente deformable y poco abundante en la corteza terrestre: • El hafnio, debido a su escasez, tiene un precio muy… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • hafnio tetrachloridas — statusas T sritis chemija ryšiai: žiūrėk – hafnio(IV) chloridas …   Chemijos terminų aiškinamasis žodynas

  • hafnio(IV) chloridas — statusas T sritis chemija formulė HfCl₄ atitikmenys: angl. hafnium tetrachloride; hafnium(IV) chloride rus. гафния тетрахлорид; гафния(IV) хлорид ryšiai: sinonimas – hafnio tetrachloridas …   Chemijos terminų aiškinamasis žodynas

  • hafnio karbidas — statusas T sritis chemija formulė HfC atitikmenys: angl. hafnium carbide rus. гафния карбид …   Chemijos terminų aiškinamasis žodynas

  • hafnio nitridas — statusas T sritis chemija formulė HfN atitikmenys: angl. hafnium nitride rus. гафния нитрид …   Chemijos terminų aiškinamasis žodynas

Compartir el artículo y extractos

Link directo
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”